همه می دانند ورزش یک عامل بسیار مهم برای پیشگیری از بیماری ها است. اما امروزه از ورزش به عنوان یک دارو نیز در درمان بیماری های مختلف استفاده می شود. انتخاب ورزش مناسب برای بیماران بسیار ضروری است، زیرا ورزش نامناسب می تواند مشکلات فرد را دوچندان کند. در این مقاله فیت لیدی به مبحث انتخاب ورزش مناسب برای بیماری ام اس (مالتیپل اسکلروزیس) خواهیم پرداخت.
بیماری ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس چیست؟
مالتیپل اسکلروزیس که با نام اختصاری اِم‌اِس یا MS شناخته میشود یک بیماری خودایمن است که سیستم ایمنی فرد خود را مورد حمله قرار می دهد و به تارهای عصبی آسیب میرسانند.
سیستم عصبی در بدن به دو دسته مغز و طناب نخاعی تقسیم می شود که بیماری ام اس در اثر تخریب سلول های عصبی اتفاق میافتد. بخش عمده آسیب در این سلول ها، آسیب به میلین است که مانند یک غلاف بر روی آکسون سلول عصبی قرار گرفته و به انتقال پیام کمک میکند.
با تخریب میلین در سلول های عصبی فرد در انتقال پیام دچار مشکل می شود که بنا به شدت آن بیماری ام اس طبقه بندی شده است.
سیر این بیماری:
بیماری MS عودکننده-فروکش‌کننده یا RRMS
بیماری MS پیشرونده ثانویه (SPMS)
بیماری MS پیشرونده اولیه (PPMS)
بیماری MS پیشرونده-عودکننده (RRMS)
علت بروز این بیماری مشخص نیست. اما عواملی محیطی و ژنتیکی از عوامل تاثیرگذار بر بیماری ام اس است. در حال حاضر 2.5 میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا هستند که آمار شیوع آن در بین زنان 3 برابر بیشتر از مردان است. در ایران شهرهای تهران و اصفهان رکورد دار این بیماری هستند.
از نشانه های بارز این بیماری می توان به :
کاهش قدرت، سرعت، مهارت حرکات، خستگی یا اختلال در راه رفتن ، دوبینی، درد، مشکلات دستگاه گوارش و.. اشاره کرد. با توجه به اینکه داشتن فعالیت بدنی همیشه به همۀ بیماران توصیه می شود سوال اصلی که ذهن بیماران را درگیر می کند این است که با توجه به شرایط بدنی که دارند آیا ورزش مناسب برای بیماری ام اس وجود دارد؟ اگر بله بهترین ورزش برای بیماری ام اس چیست؟
آیا ورزش برای بیماران ام اس توصیه می شود؟
در گذشته بیشتر افراد براین باور بودند که ورزش به دلیل ایجاد خستگی و بالا بردن دمای بدن باعث افت عملکرد بدن بیماران می شود. اما امروزه محققان به این نتیجه رسیدند که ورزش برای بیماران ام اس امریست که نباید نادیده گرفته شود.
فرد بیمار با انجام فعالیت های بدنی کنترل شده می تواند به بهبود شرایط بدنی و روحی خود کمک شایانی کند. قرار گرفتن در محیط های ورزشی، فرد را از فکر کردن به بیماری و ناتوانی هایی که در او بر اثر بیماری ایجاد شده دور نگه می دارد. همچنین وقتی فرد با محیطی تعامل داشته باشد که شرایط افراد آن محیط تماماً مشابه با شرایط خود بیمار است در بهبود روند شرایط روحی بیمار بسیار کمک کننده خواهد بود.
علاوه بر این، فرد مبتلا به ام اس به دلیل ایجاد اختلالات عملکردی و ناتوانی حرکتی، در صورت عدم انجام تمرینات ورزشی سریع تر دچار آتروفی عضلانی شده و بدن او در برابر حملات سریع تر از خود ضعف نشان خواهد داد. پس بنا به علاقه خود به نوع فعالیتی که دوست دارید، ورزش مناسب برای بیماری ام اس را انتخاب کنید.
چه نوع ورزش های برای بیمارن ام اس مفید است؟
در ابتدا دسته بندی کلی از ورزش های مفید برای ام اس را نام میبریم و سپس به توضیح بهترین ورزش برای بیماری ام اس میپردازیم.
ورزش های هوازی
به آن دسته از ورزش هایی گفته می شود که ضربان قلب و تعداد تفس شما را برای مدتی مشخص افزایش می دهد. ورزش های هوازی شامل دویدن، دوچرخه سواری، شنا و … می باشد.
انجام این ورزش برای بیماران ام اس از این نظر توصیه شده که با گذشت زمان و داشتن یک برنامه منظم ورزشی روزانه، باعث کاهش علائم خستگی و ضعف می شود. انجام یک فعالیت ورزشی حداقل 15 دقیقه ای روزانه توصیه می شود. شدت تمرینات هوازی باید طوری باشد که بیمار در زمان اجرای آن توانایی صحبت کردن داشته باشد اما آواز خواندن را نه. تمرینات هوازی به عنوان ورزش مناسب برای بیماری ام اس محسوب می شود.
حتماً بخوانید: چربی سوزی با تمرینات کاردیو یا هوازی
ورزش های کششی
این دسته از ورزش ها برای بیماران ام اس که دارای علائمی مانند اسپاسم و سفتی عضلانی دردناک هستند توصیه میشود.کشش های منظم روزانه (حداقل به مدت 10 دقیقه) تاثیر چشمگیری بر میزان کاهش علائم اسپاسم، عدم کنترل بدن و گرفتگی عضلات دارد و همچنین به حفظ دامنه حرکتی هم کمک میکند. ورزش های کششی به عنوان ورزش مناسب برای بیماری ام اس لحاظ می شود.
ورزش های قدرتی
ورزش های قدرتی یک دسته بندی کلی از تمام ورزش هایی که در آن به عضلات یک مقاوت خارجی اعمال میشود. این دسته از ورزش ها بهتر است با مشورت پزشک انجام شود اما باید توجه کرد که انجام تمرینات قدرتی به حفظ و بهبود قدرت عضلانی کمک میکند. تعداد جلسات در یک هفته نباید بیشتر از سه جلسه باشد و ترجیحاً میزان وزنه ها و تکرار حرکات و یا مقاوت وارد شده توسط کش ها و ابزار های دیگر از کمترین حد شروع شود.(مقدار وزنه پایین و تعداد حرکات نیز کم)
کدام رشته ورزشی برای بیماران ام اس مناسب است؟
یوگا
یوگا یک تمرین ذهنی است که از تمرینات مختلف تنفسی، کششی و مراقبه تشکیل شده است. یوگا باعث بهبود آرامش و هماهنگی بیمار می شود. همچنین انعطاف پذیری و قدرت را نیز افزایش می دهد. انجام تمرینات یوگا به کمتر شدن میزان انقباضات در فرد بسیار کمک میکند.
افراد بنا به شدت بیماری در حالت های مختلفی مانند نشسته، خوابیده، روی صندلی چرخدار و یا سایر حالت هایی که فرد در آن احساس راحتی دارد می تواند تمینات خود را اجرا کند.
محققان در طی یک تحقیق به این نتیجه رسیده اند که برنامه 8 هفته ای یوگا باعث بهبود عملکرد بدنی و کیفیت زندگی در بزرگسال مبتلا به MS می شود. پس با توجه به توضیحات داده شده یوگا می تواند بهترین ورزش برای بیماری ام اس باشد.
تای چی
این رشته ورزشی یک جایگزین مناسب برای رشته ورزشی یوگا میباشد. چرا که در این رشته ورزشی فرد حرکاتی آرام تر و با تنفسی عمیق تر خواهد داشت.
انجمن ملی ام اس از تاثیر این ورزش برای بیماران ام اس به این موارد اشاره میکند که: باعث بهبود تعادل، کاهش فشار خون، کاهش انقباضات عضلانی و همچمین کاهش استرس کمک میکند. تاچی می تواند یک ورزش مناسب برای بیماری ام اس باشد.
شنا و ورزش های آبی
شنا و ورزش های آبی به دلیل ایجاد یک مقاومت ملایم و احساس بی وزنی توسط آب برای بیماران ام اس یک محیط بسیار ایده آل را فراهم کند.
همچنین باید توجه داشت که برای تمرین کردن در محیط آبی باید به دمای آب دقت کرد. دمای آب نباید در حدی باشد که فرد بیمار با لمس آن احساس گرما کند. هرچه دمای آب پایین تر باشد تا در حین فعالیت فرد احساس گرمای کمتری داشته باشد، بهتر است. انجام تمریناتی همچون: مقاومتی، ریتمیک، تعادلی و کشش در آب نیز توصیه میشود. پس شنا یا سایر ورزش های آبی می تواند ورزش مناسب برای بیماران ام اس باشد.
انجام کدام ورزش ها برای بیماران ام اس توصیه نمیشود؟
انجام نوعی از تمرینات که باعث افزایش ناگهانی دمای بدن و یا فشار خون میشود و شدت انجام این تمرینات بالاست به بیماران ام اس توصیه نمی شود. ورزش هایی که در آن بیمار به مقدار زیادی آب از دست میدهد و یا در مدت زمان کوتاه باید مسافتی زیادی را طی کند. همچنین ورزش هایی با سرعت بالا که با تغییر جهت سریع همراه هستند برای این بیماران توصیه نمی شود.
نمونه ای از این تمرینات:
توانی، دو سرعت، ورزش های رزمی، ورزش های برخوردی مانند کشتی، ورزش های معلق مانند: ژیمناستیک و …
نکاتی که باید در ورزش بیماران ام اس به آن توجه کرد:
توجه به نکاتی که در زیر آورده شده است انتخاب ورزش مناسب برای بیماری ام اس تحت تاثیر قرار می دهد.
- فرد در هنگام ورزش باید به اندازه کافی آب بنوشد تا از دهیدارته شدن بدن جلوگیری کند.
- حین ورزش های تعادلی از دیوار و نرده کمک بگیرد.
- از انجام فعالیت های سنگین که باعث افزایش ضربان قلب میشود جلوگیری کند.
- قبل از اجرای هر تمرینی از حرکات کششی استفاده کند.
- حرکات را با سرعت کمتر و تکنیک بهتری انجام دهند. در این بیماران داشتن تکنیک صحیح بر سرعت انجام حرکت ارجحیت دارد.
- قبل از ورزش استراحت کافی داشته باشند و در صورت امکان به مدت 30 دقیقه قبل از ورزش خوابیده باشد.
- بدن خود را سرد نگه دارند و در صورتی که احساس بالا رفتن دمای بدنش را دارد تمرین خود را قطع کرده و یا تمرین را در مراحل مختلف انجام دهد تا از بالا رفتن دمای بدن خود جلوگیری کند.
- به میزان استراحت بین ست های تمرینی توجه کنید(در صورت نیاز حتی تا دو تا پنج دقیقه هم میتوانند استراحت داشته باشند.)
بیماران ام اس در صورت مشاهده این علائم از ادامه فعالیت بدنی خودداری کنند:
- سرگیجه
- گرمای بیش از حد بدن
- گیجی و عدم شناخت محیط اطراف
- از دست دادن تعادل
- تاری و دوبینی
کلام آخر
تسلیم نشوید، اگر بعد از مدتی به محیط های ورزشی بازگشتید و احساس کردید که مانند سابق توانایی و قدرت انجام حرکات را ندارید، نگران نباشید چرا که این موضوع اتفاقی طبیعی در بدن بیماران ام اسی است.
با داشتن یک برنامه منظم ورزشی می توان به بازگشت قدرت بدنی کمک کرد. این افراد فعالیت های بسیار سنگین ورزشی را باید فراموش کنند. 20 دقیقه ورزش سبک میتواند برای بدن بیماران مفید تر از تمرین سخت و با شدت بالا باشد.
ورزش مناسب برای بیماران ام اس، اگر با ملاحضات ذکر شده انجام شود بدون شک به روند بهبود شرایط روحی و جسمی آنان کمک خواهد کرد.
شما چه تجربه‌ای از بیماری ام اس دارید؟ فراموش نکنید هر سوال یا نظری در این زمینه داشته باشید، می‌توانید در قسمت نظرات یا در شبکه های اجتماعی فیت لیدی با ما در میان بگذارید.
ممنون. استفاده کردم.
باشگاهی هست که برای افراد ام اس برامه ورزشی مناسب داشته باشه؟
خیلی خوب و کار بردی بود
ممنون
خیلی خوب بود